|
سردر و مناره های مدرسه غیاثیه نزدیک میدان کهنه شهر قم تنها بخش بازمانده از مدرسه عظیمی است که در سده هشتم هـ . ق دارای شهرت بسیار بود. سازه اصلی بنا از آجر با تزیینات گچی و تلفیق آجر و کاشی در مناره هاست.
سر دربه بلندی 12 و دهانه وپهنای هفت درچهار متر، به سوی شرق بنا شده ودر دو طرف آن برپایه های خارجی ایوان ، در هر سمت دوطاق نما – یکی پایین و دیگری بالای آن – برافراشته اند . در کمربند ایوان کتیبه ای سراسری وجود داشت که فرو ریخته و اثری از آن برجای نمانده است .
دو مناره بالای سردر به قطر 20/2 متر و بلندی 13 متر از بالای بام ( 25 متر از سطح زمین ) با پوشش آجری است که از پایین تا گلوگاه به نقشه شطرنجی لوزی در 19 ردیف ، با طرحی از کاشی فیروزه ای میان لوزی ها درکمر گاه و گلو گاه هر دو مناره ، و در بالا با کتیبه ای از کاشی خشتی آراسته شده است . در بالای کتیبه نقشه آجر چینی دگرگون گردیده و پس از چند ردیف ، سه ردیف مقرنس آجری به شکل کنگره در بالای مناره ها نمودار است . قسمتی از این مناره که چند سال پیش بر اثر زلزله تخریب شد ، توسط سازمان میراث فرهنگی استان قم تعمیر گردید.
تنها کتیبه باقی مانده بر فراز مناره جنوبی از کاشی متعلق به دوره تیموری است. خوشبختانه تاریخ بنای مناره های درآن به این شکل باقی است : " فی ... سنه ثلاثین و ثمان مائه".
از آنجا که در برابر این مدرسه حمامی وجود داشت که فردی به نام " غیاث الدین رضوی " – سرکشیک آستانه مقدس رضوی در زمان شاه اسماعیل صفوی – آن را وقف آستانه نموده بود، برخی این محوطه را به نام واقف آن نامیدند و پس از آن مدرسه به نام غیاثیه معروف شد.
این مدرسه را "شرفیه" نیز نامیده اند ؛ زیرا گویند این مدرسه به دستور " شرف الدین ابو طاهربن علی قمی " وزیر سلطان سنجر سلجوقی که برای اداره امور عراق به قم آمده بود، درسال 547 هـ . ق بنا شد .
این مدرسه که دارای مسجدی نیز بود، یکی از بزرگ ترین مدارس قم محسوب می شد و در زیر صحن آن برای رفاه حال طلاب واهل علم در فصل تابستان ، سردابی مجلل و وسیع نیز ساخته شده بود.
در طی زمان در اطراف این مدرسه ، قیصریه وچهار سوق نوبنیان قم ساخته شد وبه این ترتیب سر در ورودی مدرسه در بازار شرقی قرارگرفت . این مدرسه از مقصوره ی مسجد نیز دری به طرف قیصریه داشت وقسمتی از محوطه جنوبی آن نیز جزء خیابان آذر شده بود. مدرسه غیاثیه براثر سیل ، درسال 1045 هـ . ق ویران شد وتنها سر در ورودی و منار های آن به جای ماند.
|
مدرسه حجتیه
|
|
|
یکی ازبزرگ ترین مدارس قم ، مدرسه حجتیه است که درسال 1366 هـ .ق بنای آن از سوی آیت الله " سید محمد حجت کوه کمری تبریزی " آغاز شد . مرقد ایشان نیز دراین مدرسه جای دارد. این مدرسه مخصوص طلاب غیر ایرانی است.
|
مدرسه دارالشفاء
|
|
|
مدرسه دارالشفاء که متصل به مدرسه فیضیه است ، دراوایل دوره قاجاریه تأسیس شد. این مدرسه ابتدا به نام مدرسه فتحعلی شاه خوانده می شد تا آن که در سال 1307 هـ.ق کامران میرزای قاجار سر در آن را تجدید کرد و حجره های آن را به دست تعمیر سپرد. از آن زمان این مدرسه دارالشفاء نام گرفته است . این مدرسه به علت فرسودگی زیاد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به کلی تخریب و تجدید بنا شد. این مکان دویست حجره و یک سالن نمایش مجهز برای بر گزاری گردهمایی دارد.
|
|
|
مدرسه مهدی قلی خان
|
|
|
مدرسه‌ی کوچکی است در نزدیکی گذرخان که به وسیله مهدی قلی خان نامی در دوره‌ی صفویه ساخته شد. قبروی در دالان مدرسه است.
|
|
مدرسه حاج سید صادق (مدرسه حاجی)
|
|
|
این مدرسه که در نزدیکی گذر قاضی سعید قمی (گذر حکیم کوچک ) واقع شده در سال 1273 هـ.ق به دستور میرزا آقا خان نوری، صدر اعظم ناصرالدین شاه برای مرحوم حاج ملا محمد صادق مجتهد قمی ساخته شد. این بنا دو طبقه و بیست حجره دارد که در قسمت جنوبی آن شبستان و جلوِ شبستان ایوان بلندی است
|
|
|
|
|
|
دبیرستان امام صادق (حکیم نظامی)
|
|
|
الف) موقعیت فعلی
قم - خیابان معلم
ب) تاریخچه بنا
این بنا توسط مرحوم متولی باشی پدر تولیت که از نیکوکاران بنام و دارای نفوذ مادی و معنوی بود در جلسه ای به تاریخ 21 دی ماه 1313 با حضور رئیس فرهنگ آن زمان و نمایندگان آستانه مقدسه در اداره فرهنگ تشکیل شده بود موافقت نمودند که 25/15156 متر مربع از اراضی معصوم آباد برای این منظور در اختیار اداره فرهنگ گذارده شود و از سال 1315 عملیات ساختمانی آغاز گردید و چون اعتبار کافی برای انجام ساختمان نبوده مرحوم متولی باشی مبلغ 250.000 هزار ریال که در آن زمان پول زیادی بود بلاعوض به مدرسه اهداء نمودند. در هر حال دبیرستان فعلی حکیم نظامی قم در سال 1317 رسماً افتتاح می گردد و آقای مرات وزیر فرهنگ وقت نام حکمت را به حکیم نظامی مبدل می کند.
پ) مشخصات بنا
دبیرستان حکیم نظامی دارای دو طبقه می باشد. طبقه اول آن شامل چهار کلاس، سالن سخنرانی، دفتر و اطاق رئیس دبیرستان و اطاق دبیران و اطان روشوئی و سالن کتابخانه و اطاق خدمتگذار و سالن ورزش و طبقه دوم آن شامل کلاسهای پنجم و ششم و آزمایشگاه فیزیک و شیمی و طبیعی و اطاق عکاسی و چند اطاق دیگر است.
مصالح بکار رفته شده شامل : آجر، گچ، ماسه، سیمان و تیرآهن های بلژیکی است.
ت) نوع بهره برداری و خصوصیات بارز بنا
در حال حاضر جنبه آموزشی دارد و به عنوان بزرگترین و قدیمی ترین دبیرستان قم مورد بهره برداری است.
ث) عوامل تزئین شده و نوع آنها
کاشیکاری، کتیبه های گچی سراسری داخل راهروها مشتمل بر اشعاری از حکیم نظامی، روکار آجری با طرح های تزئینی، ستونهای گرد و چهارگوش آجری، طاقهای گهواره ای شکل، درب ها و پنجره های حلالی چوبی.
ج) نوع مالکیت بنا و مشخصات ثبت آن در ردیف آثار تاریخی
زمین مدرسه موقوفه آستانه حضرت معصومه (س) است و بنا در مالکیت وزارت آموزش و پرورش می باشد.
|
|
مدرسه حضرت آیت الله گلپایگانی
|
|
|
این مدرسه درخیابان آیت الله مرعشی روبه روی مدفن شهدای آزادی خرمشهر قرار دارد. مهم ترین درس های حوزه علمیه شهر قم دراین مکان برگزار می شود.
|
|
|
|
مدرسه معصومیه
|
|
|
این مدرسه در سال 1360 شمسی از بودجه آستانه مقدسه حضرت معصومه ( س) با وسعت 15000 متر مربع و زیربنای 28000 متر مربع احداث شد ودرسال 1368 شمسی مورد بهره برداری قرار گرفت . مدرسه معصومیه دارای سالن اجتماعات ومسجدی بزرگ است.
|
مدرسه ستیه
|
|
|
این مدرسه که امروزه نیز یکی از مدارس آباد می باشد، در محله میدان میر واقع شده است. این مدرسه جایگاه عبادت حضرت معصومه(س) ، در مدت اقامت ایشان در قم بوده است و اکنون عبادتگاه ایشان به طرز جالبی بنا شده است. در اطراف این مدرسه حجره هایی برای طلاب علوم دینی ساخته شده است
|
|
|
مدرسه رضویه
|
|
|
متعلق به دوران صفویان با تاریخ 1094 هـ.ق می باشد که رو به بازار کهنه باز می شود. این مدرسه در خیابان طالقانی جنب محله شاه خراسان واقع می باشد و از قدیمی ترین مدارس شهر قم به شمار می رود و به استناد مدارک تاریخی، حضرت امام رضا (ع) در سفر خود از مدینه به مرو از قم گذر فرموده و در اینجا فرود آمده اند. امروزه نیمی از این مدرسه برای احداث خیابان از بین رفته است
|
|
|
|
| 
